Herkenbare titel? Misschien ben je (onbewust) verslaafd aan geluksprikkels: handelingen die het geluksstofje dopamine vrijmaken. Geen paniek, dat beloningssysteem kun je volgens experts resetten.
Altijd zin in zoet, meer scrollen op je telefoon dan je lief is, niet één maar vijf afleveringen achter elkaar kijken. Het zijn allemaal gewoontes die gelinkt zijn aan dopamine. Neuroloog Steven Laureys vertelt in een artikel voor Goed gevoel dat dopamine een neurotransmitter is. “Een chemische stof die een belangrijke rol speelt in het beloningssysteem van onze hersenen. Het doet je plezier en genot voelen.”
Dat vrijkomende stofje is hartstikke fijn, totdat je het maar blijft najagen in een hunkering naar meer. En dan voelt een prikkelvrije dag zonder meldingen, zoetigheid of kattenfilmpjes ineens bar moeilijk. Hoe kan dat toch? Volgens Mariek Vanden Abeele, hoogleraar digitale cultuur, gaat ons brein graag op geluksprikkels in. Zeker omdat er vaak een beloning achter zit. Lekker eten, een like, een nieuwe mail. Door je nieuwsgierigheid en verlangen blijf je je telefoon checken of de snoepkast induiken.
Hoofdpijn, onrustig en overprikkeld
Vooral je telefoon speelt de slechterik in dit verhaal. Dat is niet voor niets, weet Laureys te vertellen. Zo werken apps als Instagram en TikTok met gepersonaliseerde algoritmes en zijn ze erop gemaakt om jou terug te laten komen. Volgens de hoogleraar spelen ze bewust in op onze behoefte aan snelle beloningen.
Het effect van zo’n semiverslaving? Hoofdpijn, een onrustig gevoel en een overprikkeld brein. Want als je je werkpauze benut door te doomscrollen op social, laden je hersenen alsnog niet op.
Die telefoon uit het raam flikkeren dan maar? Volgens Laureys is dit niet de oplossing. Volgens hem heeft het weinig zin om je smartphone te verbannen uit je leven, omdat het ding in deze digitale maatschappij onmisbaar is geworden. Maar: je kunt er wel anders mee om leren gaan.
Zo reset je je beloningssysteem
- Zoek voor jezelf uit welke (slechte) gewoontes je dopamine geven en wissel ze in voor nieuwe. Is het je telefoon, gebruik de tijd dat je normaal zou scrollen dan voortaan voor het lezen van een boek. Of spreek met jezelf af dat je vier momenten op de dag kiest om een kwartier op social media te kijken. De rest van je tijd besteed je aan andere dingen.
- Ook helpend is om je telefoon niet meteen te checken nadat je wakker wordt. Meldingen uitzetten is ook een goede manier om minder prikkels te krijgen.
- Als dat voor jou niet werkt, hoef je echt geen gigantische detox te houden. Kleine stapjes houd je vaak beter vol dan rigoreuze veranderingen.
- Plan één keer in de week een offlinedag, of een dag waarop je geen zoetigheid eet, of een dag waarop je geen televisie kijkt, of een dag… nou ja, je snapt ’m.
Meer lezen
- Ruby schreef een column over haar ‘verslaving’ aan geluksprikkels.
- Dit is waarom in stilte wandelen zo goed voor je is.
- Een ode aan simpeler leven: ‘van iets minder prikkels in je leven word je gelukkiger.’
Tekst Bente van de Wouw Bron Goed gevoel Illustratie Deborah van der Schaaf
Gepubliceerd op 8 december 2023
