Soms voer je een gesprek met iemand en ineens denk je: wat vertel ik deze persoon eigenlijk allemaal? Iets in de ander nodigt je uit om helemaal uit de doeken te doen wat er op je hart ligt, een gevoel of inzicht waarvan je je daarvoor misschien niet eens zo bewust was.
Zo gaat het ook bij deep listening, een luistermethode die gebaseerd is op kennis uit de psychotherapie, neurowetenschappen en het boeddhisme. De luisteraar die in deze methode getraind is, geeft de ander bewust alle ruimte om te kunnen verwoorden wat er op dat moment in hoofd en hart speelt.
“Deep listening is een hoge kwaliteit van luisteren waarin je zowel afgestemd bent op de ander als op jezelf,” zegt deep listening-trainer Carel Braak. “Het vereist de tijdelijke opschorting van het oordeel en de bereidheid om nieuwe informatie te ontvangen, ook als die onaangenaam is. Daardoor ontstaat een veilige ruimte waarbinnen de spreker vrijuit, zonder oordelen of verwachtingen, kan onderzoeken en verwoorden wat aanwezig is.”
Braak is mindfulnesstrainer en senior deep listening-trainer. Hij kreeg zijn opleiding van de Britse psychotherapeut Rosamund Oliver, de grondlegger van de Awareness Centred Deep Listening Training, zoals de methode officieel heet.
Bewustzijn ruimer maken
“Als iemand met een probleem bij ons aanklopt, zijn we geneigd goede raad te geven,” zegt Braak. “Maar met echt luisteren help je een ander misschien wel meer.” Door die onbevooroordeelde aandacht komen mensen zelf tot inzichten, stelt hij. “Als er op die manier naar je geluisterd wordt, kom je je eigen wijsheid op het spoor. Mensen weten vaak prima waar de oplossingen liggen, maar ze vertrouwen zichzelf niet.”
Mindful aanwezig zijn in het moment is belangrijk om je eigen ‘gehoorkanalen’ zuiver te houden. “We luisteren vaak alleen intellectueel naar gesproken woorden,” zegt Braak. “Door ons bewustzijn wat ruimer te maken, kunnen we echt horen en reageren op alles wat gecommuniceerd wordt, inclusief het subtiele en onuitgesprokene.”
Populair onder huisartsen
Onze onbewuste gevoelens kunnen bepaalde gespreks- routes ongemerkt blokkeren. “Stel dat ik geen zin heb in een onderwerp dat iemand aansnijdt,” zegt Braak. “Als ik me daar niet bewust van ben, stuur ik het gesprek misschien steeds van dat thema weg. Terwijl het juist zo waardevol kan zijn om wat ongemak in een gesprek toe te laten. Het is ook veel minder inspannend om zonder vooropgezette agenda te luisteren, in plaats van steeds maar in een sturende of een adviserende rol te moeten blijven zitten.”
De belangstelling voor deep listening groeit. Wereldwijd wordt de methode omarmd; niet alleen door mensen in de geestelijke hulpverlening zoals psychotherapie, counseling en stervensbegeleiding, maar ook in het onderwijs, gevangeniswezen en bedrijfsleven. In Nederland zijn er momenteel zo’n tien officieel gecertificeerde trainers, en is deep listening populair onder huisartsen. “Huisartsen ervaren dat deep listening het contact met de patiënt verdiept, terwijl het minder energie en tijd vraagt,” aldus Braak. Kortom, er ligt voor andere beroepsgroepen nog een interessante weg open.
Zo pas ik het toe
Linda Schipper werkte eerder als geestelijk verzorger en predikant, en is nu mindfulnesstrainer. Ze volgde bij Carel Braak een driedaagse training deep listening. “Deze methode komt me in mijn werk heel goed van pas. Zo word ik soms nog gevraagd om te spreken op een uitvaart. Voor nabestaanden is het best spannend om hun hele hebben en houwen neer te leggen bij iemand die ze niet goed kennen.
Voor mij is het spannend of ik recht kan doen aan het leven van iemand, zeker als ik die persoon niet gekend heb. Het helpt dan om je bewust te zijn van je eigen gevoelens en gedachten. Zo besefte ik bij een recent gesprek voor een uitvaart dat de moeder die was gestorven maar twee jaar ouder was dan ik. Toen dacht ik: wat is dat toch een kwetsbare leeftijd, eind vijftig, begin zestig.”
Het is oké
Voor het gesprek of de uitvaart is het niet van belang om dat te noemen, maar voor mij is het goed om te weten dat dit bij mij meespeelt. Ik merk het op, en kan het weer laten gaan. Dat doe ik bijvoorbeeld ook als ik irritatie of verdriet of boosheid voel opkomen. Ik ben me ervan bewust, maar ik hoef er niets mee te doen. Deze manier van gespreksvoering is voor mij minder vermoeiend dan wanneer ik heel hard ga werken in een gesprek om de juiste vragen te stellen. Ik hoef niet steeds te denken: o jee, wat moet ik nu vragen? Ik wacht gewoon ontspannen tot dat wat gezegd moet worden zich vanuit het moment ontvouwt. Wat je ook vertelt, het is oké.”
Beter luisteren kun je leren
Carel Braak is een van de weinige trainers in Nederland die ook ‘open trainingen’ geeft aan mensen die geïnteresseerd zijn om de waarneming van wat gezegd wordt wat aan te scherpen. Deelnemers leren hun luistervaardigheden te verbeteren en te herkennen wat er tijdens een gesprek gebeurt, zowel bij zichzelf als bij de ander. Dit helpt om meer ‘open’ te zijn, en tegelijkertijd duidelijke(r) grenzen te stellen.
Kijk voor actuele data op Oceaan.org.
Meer lezen & doen
- Deeplisteningtraining.com
- In De kunst van mindful communiceren – Luisteren en spreken met wijsheid en compassie wordt ook deep listening als methode besproken. Redactie Frits Koster en Jetty Heynekamp (Boom)
- Dit verhaal komt uit Flow 1-2021.
- We gaven al eerder tips hoe je start met deep listening.
Tekst Annemiek Leclaire Fotografie Priscilla Du Preez/Unsplash.com
