Color meditation: dit is het effect van steeds dezelfde vorm schilderen

Eén vorm schilderen, telkens in verschillende kleuren. Hoe rustgevend en leerzaam dat kan zijn, ontdekte journalist Caroline Buijs toen ze begon met color meditation.

Kies een vorm, herhaal deze, wissel van kleur en vul zo je pagina: color meditation is eigenlijk heel eenvoudig. Op Creativebug.com geeft illustrator Lisa Solomon de class Color meditation daily practice, waarbij je dertig dagen lang een schilderopdracht krijgt. Omdat Lisa per meditatie een kleurenpalet en één vorm kiest – cirkels, boogjes, driehoeken en zo verder – ga je niet nadenken of piekeren over hoe je verder moet. Tegelijkertijd, zegt Lisa, kun je die parameters ook loslaten: “Jump outside of that box that you set up for yourself.”

You know what, I don’t care

Lisa is een monter type (en ze draagt truien en blouses in prachtige kleurencombinaties). Heel opgewekt, maar niet té blij, praat ze je door de opdrachten. Zinnen als “Let’s do another of those guys” als ze een kleur gaat kiezen, maken je vrolijk.

En als ze de eerste les – waarin we gekleurde stippen hebben geschilderd – eindigt met: “Oh, I didn’t paint in a straight line in some of them, and I left some really awkward white space on the right hand side. But you know what, I don’t care,” snap je dat ze geen strenge juf is die over je schouder meekijkt.

Bovendien laat ze je zo en passant zien hoe je die strenge juf in jezelf de mond kunt snoeren. ‘But you know, I don’t care’ is een prettig mantra tijdens de color meditations wanneer je wellicht vlekken maakt, het mengen van een kleur een keer niet helemaal naar je zin gaat, of je je jampot met water omgooit.

Meditatie voor druktemakers

Lisa is per toeval met color meditation begonnen, schrijft ze per mail. ‘Altijd als ik nieuwe verf kocht, testte ik de kleuren door grafieken en streepjes te maken. Na de geboorte van mijn dochter begon ik met mediteren, maar ik vond het lastig om stil te zitten en het vol te houden. Op een dag moest ik iets voor een kunstproject met slingers uitproberen. Ik begon in mijn schetsboek slingers te schilderen door heel veel stippen achter elkaar te zetten.

Terwijl ik hiermee bezig was – punt voor punt en steeds zorgvuldig de kleuren kiezend – merkte ik hoe mijn lichaam zich ontspande en mijn hoofd leeg raakte. Het voelde als mediteren. Nu vind ik het een heel fijne manier om mijn dag mee te beginnen of te eindigen.’

De ‘wat zal ik nu weer schilderen’-smoes

Na een week worden de lessen van Lisa iets waar ik naar uitkijk. Soms doe ik er vier op een dag, in het weekend bijvoorbeeld of tijdens de vakantie. En soms sla ik een paar dagen over, maar vaak probeer ik er elke dag tijd voor vrij te maken. Het blijft gek hoe dat werkt: hoewel ik écht van tekenen en schilderen hou, doe ik het veel te weinig naar mijn zin.

Hoe langer ik niet teken, hoe lastiger ik het vind om weer te beginnen. Ook daar zijn deze color meditations perfect voor. Het zijn een soort opwarmertjes, oefeningen waar geen druk op zit. Het kan niet mislukken. Lisa zegt elke les wat ik moet doen, dus ook de ‘wat zal ik nu weer eens schilderen’-smoes kan ik achterwege laten.

Soms doe ik alleen een color meditation, soms teken of schilder ik daarna nog iets waar ik zelf zin in heb – ik ben tenslotte toch al begonnen. Het is een goede manier om mezelf te misleiden: nee joh, je gaat niet tekenen, je gaat alleen maar wat figuurtjes herhalen. Als ik daarna doorteken, is het leuk. En als ik het niet doe, vind ik het ook goed. Morgen wacht alweer een nieuwe oefening.

Experimenteren

Wat ik me vooraf niet realiseerde, is dat ik tijdens die color meditations heel veel nieuwe dingen leer over kleur. Het voelt als bijvangst. Ik besef hoe weinig ik eigenlijk weet van kleur en hoe weinig ik normaal gesproken durf te experimenteren of aan het toeval durf over te laten. Ik heb in de loop der jaren veel mooie napjes aquarelverf aangeschaft, maar hoe ik nu eigenlijk zelf een kleur meng – geen idee.

Omdat ik Lisa op haar filmpjes van alles zie mengen en ook zie dat ze niet bang is om een lelijke poepkleur te maken, durf ik ook meer. Ze maakt haar verfdozen hartstikke vies en lijkt er niet mee te zitten dat de kleuren in haar napjes door elkaar gaan lopen.

Iets waar ik zelf altijd bang voor ben, omdat ik denk dat de verf dan meteen verpest is. Maar met wat extra water spoel je de kleur die er niet thuishoort zo weg. Ik ontdek wat er met kleur gebeurt als je er geleidelijk wat meer wit bij doet (‘tint’), of zwart (‘shade’). Ik doe overal, net als Lisa, veel meer water bij dan ik tot nu toe gewend was.

Tekenvuurtje

In het begin doe ik als een klein kind precies na wat Lisa doet. Naarmate de lessen vorderen, kies ik vaker mijn eigen kleuren of wijk ik een beetje af van de vormen die ze voorstelt. En ik realiseer me opnieuw: je leert alleen door het te dóén, door te oefenen, door te experimenteren en door het toeval een kans te geven.

De color meditations zijn zo fijn omdat ze een vorm van spelen zijn. Zo voelt het echt. In plaats van dat ik bezig ben met het eindresultaat, onderzoek ik dingen. Door de meditaties regelmatig te doen, wordt tekenen weer onderdeel van mijn dagelijks leven. En in plaats van mijn materiaal onder in een kast te bewaren, verzamel ik mijn teken- en schilderspullen nu in een leeg wijnkistje en neem ik ze gewoon mee op vakantie. Alles om het tekenvuurtje brandende te houden.

Kleurrijk leven

Ook in het dagelijks leven en op vakantie krijg ik meer oog voor kleur. Ik maak foto’s van mooie kleurencombinaties op straat, in het bos, op het strand, in boeken en in de krant. Thuis probeer ik die kleuren na te maken. Ik begin de kleuren in mijn verfdoos beter te kennen, ontdek welke transparant is en welke dekkend – en ik besef hoe conservatief ik altijd was in mijn kleurkeuze: steeds maar weer iets met een aardetint en blauw.

Uitdaging

Lisa nodigt me uit om juist ook de kleuren te gebruiken die ik normaal links laat liggen. Zo ontdek ik dat geel wél mooi kan zijn, vooral in bepaalde combinaties. Behalve met kleur ben ik ook behoudend met materiaal. Eigenlijk werk ik het liefst met maar drie penselen, maar Lisa daagt me terloops uit om eens een heel brede kwast of een wat dikker penseel te gebruiken.

Ook merk ik hoe fijn het is om weer met aquarelpapier te werken. Ik teken en verf altijd in mijn dag- en plakboekje van Moleskine en was even vergeten dat er natuurlijk niet voor niets aquarelpapier bestaat. De kleuren komen er beter op uit en het papier hobbelt en bobbelt stukken minder dan anders (al vind ik dat juist vaak ook wel iets moois hebben).

Mooi geweest

Het is fascinerend dat iets zonder doel zo fijn kan zijn. Juist omdat ik geen doel heb, kies ik veel intuïtiever voor kleuren, verhoudingen en vormen. En omdat ik me zekerder ga voelen over kleuren en vormen krijg ik ook vaker zin om weer ‘gewoon’ te gaan tekenen en schilderen. “Okay, I’m stopping,” zegt Lisa soms aan het einde van haar filmpjes, als ze het resultaat van haar color meditation keurt. Vaak is er op haar papier dan nog plek voor meer, maar dan zie ik haar denken: het is wel mooi geweest zo. Voor perfectionisme is tijdens color meditation geen ruimte.