Ramen en deuren open, dobberen op het water, lange avonden. De zomer is dé tijd om het leven te vieren. Journalist Annemiek Leclaire duikt in de verschillende manieren waarop we ‘zomeren’.
Tekst Annemiek Leclaire Fotografie S’well/Unsplash
Gepubliceerd op 1 juli 2024
In recente jaren ging ik voor zonsopkomst op de langste dag aan het water zitten, om een startsein te geven aan wat ik met een werkwoord ‘zomeren’ noem. Ik dacht na over wat de eerste helft van het jaar gebracht had, welke kiemen waren ontsproten (ik heb jarenlang vlijtig het seizoensboek van Voigt gevolgd), wat tot bloei was gekomen en waarvan ik een pauze wilde. Bij de maanden daarna hoorden ook weer ritueeltjes zoals een buurtbarbecue aan het einde van het schooljaar en een start-van-de-vakantie snackronde met mijn kinderen – waarbij we opsomden wat er allemaal goed was gegaan het afgelopen schooljaar, en wat voor leuks we wilden gaan doen.
Maar dit jaar wil ik dat startschot van de zomer met een paar anderen kracht bijzetten. Daarom ben ik op 21 juni met ‘de seizoensclub’ begonnen, de eerste van een paar etentjes rondom een jaargetijde waarop ik met fijne mensen een beetje klets over onze plannen voor het nieuwe seizoen. Niks ingewikkelds, en zeker geen geknutsel rondom ‘vruchten van de natuur’ zoals dennenappels schilderen, of zweverig gedoe.
Toen ik dit voornemen vorig jaar op social media postte, was het enthousiasme groot. Het sterkt me in het idee dat we juist vanwege de afstand tot de natuur snakken naar momenten om even samen stil te staan. Rituelen verbinden, geven voorspelbaarheid in chaos en houvast in onzekerheid.
Levenslust naar buiten
Wat je kunt doen om dat karakter van de zomer te vieren, hangt af van welke invalshoek je kiest. Er is de meer lifestyle-achtige manier die het vooral in decoratie zoekt: een altaar met seizoensspecifieke vondsten uit de natuur, edelstenen, het aanpassen van kussens en kleden in huis in lichtere tinten. Er is de ayurvedische seizoensleer die suggesties doet hoe te leven tijdens de warme maanden, zegt dat je beter kunt zwemmen dan je competitief inspannen, te kruidig eten beter kunt vermijden en verkoelende dranken aanraadt (kokoswater!).
Volgens Jaap Voigt is de zomer ‘het moment om je levenslust, en de eigen manier waarop je die vormgeeft, de wereld in te brengen.’ Daar horen reflectievragen bij als: ‘Wat wil er van binnen naar buiten? Welke netwerken waar jij deel van uitmaakt vragen voeding en verzorging?’ En: ‘Kun je een optimaal ritme in je leven vinden zodat je niet blijft doordraven?’
Nieuw: de seizoensclub
Marcel Tjepkema is directeur van Club Groeneveld, een school in een klooster in Maarssen die programma’s verzorgt voor organisaties, professionals en zelfstandigen over betekenisvol leven en werken. De Club biedt onder meer de cursus ‘Het natuurlijk ritme’, online of fysiek, over het volgen van de seizoenen. De cursus is gebaseerd op het werk van Voigt. Het heeft Tjepkema zelf veel gebracht, vertelt hij, en hij geeft er ook les in.
“Het is alsof je ‘kiel’ elk jaar, elk seizoen, weer een beetje dieper komt te liggen,” zegt hij, de beeldspraak van een boot gebruikend. “En je gaat – wat mij betreft – ook steeds meer voelen dat het echt waar is dat er een seizoensritme door je heen stroomt. Het gaat over leren stilstaan bij waar je bent in het leven. Over aandacht krijgen voor wat zich elk jaar vernieuwt, te midden van alles dat steeds weer doorgaat, de turbulentie, de drukte, werk, to do’s enzovoort. Het effect is ook dat je je onderdeel gaat voelen van een groter geheel.”
Wat ging goed?
Ook het leven kent seizoenen, die niet per definitie gelijklopen aan de jaargetijden buiten. Er zullen seizoenen zijn dat er overvloed is – groei, bloei – en periodes dat je uitgeput bent en moet herstellen. Dit wordt wel ‘het levenswiel’ genoemd. Volgens rituelencoach Bärbel Weiligmann kennen ook werkprojecten en arbeidsorganisaties een cyclus van start, bloei, loslaten en vernieuwing. “De zomer is het seizoen om te oogsten wat goed ging,” zegt ze. “Je vergeet in je persoonlijk leven of op het werk vaak om de oogst te vieren. Het is belangrijk dat ook organisaties hun successen benoemen en daarvan samen met hun medewerkers iets feestelijks maken. Je bent al snel geneigd richting te geven aan je leven vanuit negativiteit: je ervaart een tekort en wilt iets beter doen. Maar het is juist zo mooi om je koers te bepalen vanuit wat wél goed is gegaan.” Zo ontwikkelde ze een feestelijke viering voor een bedrijf dat fondsen had gekregen om een nieuw team te starten.
Zelf ben ik vooral zo verliefd op late zomeravonden op stadsbalkons. De geur van de lavendel in de bakken, de vleermuizen die heen en weer schieten, flarden van muziek uit de huizen om me heen. Boven mij de sterren, en de maan. Emily Brontë dichtte:
Tis moonlight, summer moonlight,
All soft and still and fair;
The solemn hour of midnight
Breathes sweet thoughts everywhere
Tot de gierzwaluwen weer rechtsomkeert maken, de bloei over het hoogtepunt heen is en we het natuurlijke ritme gaan volgen van afbouw, stilstand. We met een deken binnen handbereik weer de kaalheid van de winter moeten uithouden, en het geduld opbrengen om de kiemen ondergronds ongemoeid te laten om tot nieuwe groei te komen. Ook mooi. We kunnen het er tegen die tijd over hebben in de seizoensclub.
