De grap van een vakantie die anders loopt dan verwacht, is dat je er misschien een paar minilevenslessen uit kunt trekken, ontdekte creative managing editor Caroline Buijs.
Tekst Caroline Buijs Fotografie Annie Spratt/Unsplash
Gepubliceerd op 10 augustus 2024
Foto’s van rijstvelden in vele tinten groen, palmstranden, een turkoois gekleurde zee of een cottage op het Engelse platteland inclusief bloemetjesbehang: wegdromen bij idyllische reisreportages was mijn guilty pleasure. Klein nadeel: in het echt valt het nogal eens tegen.
Want de foto’s van de reisbestemming die ik in mijn hoofd opsloeg, rijmden zelden met de werkelijkheid wanneer ik zelf op pad ging. Die rijstvelden waren helemaal niet groen omdat de rijst net was geoogst, dat palmenstrand bleek vol bijtgrage zandvlooien te zitten en in het Engelse huisje was het bloemetjesbehang kaal gekrabd door een bordercollie.
Een vakantie die anders loopt dan verwacht
Waarom hebben we die behoefte toch om ons al ergens een beeld van te vormen? Omdat we ons als mens altijd zo prettig mogelijk proberen te voelen bijvoorbeeld, denkt psycholoog Margôt van Stee. Soms richten we ons daarbij te veel op de korte termijn en zoeken we naar directe behoeftebevrediging, en soms focussen we op de wat langere termijn – bijvoorbeeld door regelmatig te bewegen en gezond te eten.
Van Stee: “Tot dat langetermijndenken zijn we in staat omdat we ons, in tegenstelling tot veel andere dieren, een voorstelling kunnen maken van de toekomst. Zowel in woorden als in beelden en gevoel. Zo kunnen we onze behoeften – bijvoorbeeld lekker luieren aan een strand – projecteren op de toekomst en brengen we het op om nu nog even hard door te werken in de wetenschap dat we daar straks voor worden beloond.”
Daarnaast zijn we ook in staat om terug te denken aan het verleden. En hoewel we het in onze herinnering danig kunnen vervormen, is dat verleden geweest en daarmee een feit. Dat geldt niet voor de toekomst: die is ongewis en biedt naast veel mogelijkheden en uitdagingen ook onzekerheden en potentiële gevaren.
Van Stee: “Om die reden spenderen we veel tijd aan het herkauwen van gebeurtenissen in het verleden in de hoop daarvan te kunnen leren, en maken we ons voorstellingen van de toekomst. Zo bereiden we ons voor op eventuele gebeurtenissen en proberen we die toekomst, die dus grotendeels buiten onze invloedssfeer ligt, toch vorm te geven.”
Minder rooskleurig in het echt
Filosoof Alain de Botton schrijft in zijn boek De kunst van het reizen dat we op vakantie ook het een en ander wéglaten bij die verzameling plaatjes in ons hoofd. Op een vakantie naar Barbados was bijvoorbeeld niets zoals hij het zich had voorgesteld: ‘en dat was geen wonder, als je nagaat wat ik me had voorgesteld.
In de weken ervoor bestond het hele eiland voor mij uit slechts drie stilstaande beelden, die ik me had gevormd bij het lezen van een brochure en het vluchtschema van een vliegtuigmaatschappij.’
Bij aankomst blijkt dat er zich naast die beelden (blauwe lucht, palmen, idyllisch vakantiehuis) allerlei zaken opdringen die óók aanspraak maken op een plek binnen het begrip Barbados (een ongezellige benzineopslagplaats, een rij voor de douane, een ordeloze menigte taxichauffeurs). En die zaken maken het voor De Botton moeilijker het Barbados te zien waarvoor hij was gekomen.
Dat is herkenbaar: bij de beelden die ik me ooit vooraf van een vakantie in Spanje had voorgesteld (tapas, rioja, zon en mooie steden) had ik de kleine campingplaatsen en de gewoonte van kleine, schattige Spaanse dorpjes om in de zomer muziekfestivals te organiseren die doorgaan tot zonsópgang, over het hoofd gezien.
Wat kun je eraan doen?
Volgens Caroline helpt het om je verwachtingen bij te stellen én om er een paar minilevenslessen uit te trekken. Caroline: ‘Zo ontdekte ik – ondanks die waterige rijstvelden, bijtgrage zandvlooien en dat kale behang – dat mijn vakantie er niet beter op werd wanneer ik in gezeur verviel. Door er op een andere manier naar te kijken, ontdekte ik onverwacht mooie dingen.
Want nu ik niet op het strand kon liggen, kon ik er wel urenlang over lópen en dat wakkerde een liefde voor wandelen aan. De dierbaarste foto’s maakte ik van de rijstvelden die niet groen waren, maar onder water stonden waardoor het licht er zo mooi in weerspiegelde.
Die bordercollie die het bloemetjesbehang kaal had gekrabd, bleek een lieverd en hielp me een beetje van mijn hondenangst af. En die slapeloze nachten op een Spaanse camping wegens dorpsfeestgedruis zijn ook voor mijn kinderen een grappige herinnering geworden: zij stonden midden in de nacht in hun tent te dansen en hoefden de volgende ochtend niet mee te wandelen.’
Een vakantie is geen aaneenschakeling van hoogtepunten
Vroeger liet ik me nogal eens van mijn stuk brengen: wat doe ik dan verkeerd waardoor mijn vakantie geen aaneenschakeling van hoogtepunten is? Nu denk ik: helemaal niets.
Behalve dat ik tegenwoordig mijn verwachtingen wat temper en besef dat niet alleen het gewone leven ups en downs kent, maar een vakantie ook, heb ik nóg een inzicht van Alain de Botton opgedaan: je neemt jezelf mee op vakantie.
‘Jezelf’, dat is dus de persoon die je thuis ook bent. Goed, op vakantie ben ik soms een leukere versie omdat ik uitgerust ben en minder stress ervaar, maar ondertussen heb ik ook op vakantie nog steeds mijn onzekerheden die mijn stemming kunnen beïnvloeden.
Ten slotte zijn er nog de beelden die ik in mijn hoofd had over hoe de vakantie van dag tot dag zou moeten verlopen. Ik heb ontdekt dat ik die het makkelijkst kan laten schieten, omdat ik inmiddels weet dat de lol van vakantie is dat het allemaal wat anders loopt dan verwacht.’
